ปรากฎการณ์ทางธรณีวิทยา
แผ่นดินไหว
- สาเหตุเเละกลไกในการเกิดแผ่นดินไหว
- การเคลื่อนที่ของเปลือกโลกตามเเนวระหว่างรอยต่อของงแผ่นธรณีภาค
- ทำให้เกิดเเรงพยายามกระทำต่อชั้นหินขนาดใหญ่ เพื่อจะทำให้ชั้นหินนั้นเเตกหัก
- ขณะชั้นหินยังไม่เเตกหัก เกิดเป็ฯพลังงานศักย์ขึ้นที่ชั้นหินนั้น
- เมื่อเเรงมีขนาดมากจนทำให้แผ่นหินเเตกหัก จะเกิดการถ่ายโอนพลังงานนั้นไปยังชั้นหินที่อยู่ติดกัน
- การถ่ายโปนพลังงานเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องในรูปของคลื่น แผ่ออกไปทุกทิศทาง
- คลื่นที่แผ่ขากขุดกำเนิดการสั่นสะเทือนขึ้นมายังเปลือกโลกได้เรียกคล่ื่นนี้ว่า คลื่นในตัวกลาง
- อัตราเร็วในการเเผ่ของคลื่นแผ่นดินไหวขึ้นกับความมยืดหยุ่นเเละความหนาเเน่นของตัวกลาง
- เรียกจุดกำเนิดการสั่นสะเทือนว่า ศูนย์เกิดแผ่นดินไหว (focus)
- ตำเเหน่งบนผิวโลกที่อยู่เหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหวเรียกว่า จุดเหนือศูนย์เกิดแผ่นดินไหว(epicenter)ซึ่งจะมี คลื่นพื้นผิว กระจายออกไปจามเเนวผิวโลก
- การระเบิดของภูเขาไฟอาจเป็นสาเหตุของแผ่นดินไหวได้
- การเคลื่อนตัวของเเมกมาตามเส้นทางมายังปากปล่องภูเขาไฟ อาจทำให้เกิดแผ่นดินไหวก่อนที่เเมกมานั้นจะระเบิดออกมาเป็นลาวา
- การกระทำของมนุษย์ เช่น การทดลองระเบิดปรมาณู ใต้ดินก็อาจจะเป็นสาเหตุของแผ่นดินไหว
คลื่นไหวสะเทือน
- คลื่นไหวสะเทือนมี 2เเบบ
1.คลื่นในตัวกลาง
2.คลื่นพื้นผิว
1.คลื่นเลิฟ ( Love wave) เป็นคลื่นที่ทำให้อนุภาคของตัวกลางสั่นในเเนวราบ โดยมีทิศทางตั้งฉากกับการเคลื่อนที่ของคลื่นสามารถทำให้ถนนขาดหรือเเม่น้ำเปลี่ยนทิศทางการไหล
2.คลื่นเรย์ลี(R wave) เป็นคบื่นที่ทำให้อนุภาคตัวกลางสั่น ม้วนตัวขึ้นลงเป็นรูปวงรี ในเเนวดิ่ง โดยมีทิศทางเดียวกับการเคลื่อที่ของคลื่น สามารถทำให้พื้นผิวเเตกร้าว เเละเกิดเนินเขา ทำให้อาคารที่ปลูกอยู่ด้สนบนเกิดความเสียหาย
ไซโมกราฟ(seismo-graph)
เป็นเครื่องมือบันทึกข้อมูลคลื่นแผ่นดินไหวมีเป็นเครือข่ายทั่วโลก
บริเวณีที่มักเกิดแผ่นดินไหว
1.เเนวรอยต่อที่ล้อมรอบมหาสมุทรแปซิฟิก เป็นสาเหตของแผ่นดินไหว 80เปอร์เซ็นต์ ซึ่งมักจะรุนเเรง เรียกบริเวณนี้ว่า วงเเหวนเเห่งไฟ (ring of fire) ได้เเก่ ญี่ปุ่น ฟิลิปปินส์ตะวันตกของเเม๊กซิโก ตะวันตกเฉียงใต้จองสหรัฐอเมริกา
2.เเนวรอยต่อภูเขาเเอลป์เเละภูเขาหิมาลัย เป็นเเหล่งกำเนิดแผ่นดินไหว 15เปอร์เซ็นต์ ได้เเก่ พม่า อัฟกานิสถาน อิหร่าน ตุรกี เเถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียนในยุโรป
3.เเนวรอยต่อที่เหลือเป็นสาเหตุของอีก 5 เปอร์เซ็นต์ของแผ่นดินไหว ได้เเก่ บริเวณสันกลางมหาสมุทรต่างๆ ได้เเก่ บริเวณเทือกเขากลางมหาสมุทรแอตเเลนติกเเนวสันเขาในมหาสมุทรอินเดีย เเละเเนวสันเขาในมหาสมุทรอาร์กติก
ความรุนเเรงของการเกิดแผ่นดินไหว
- ความรุนเเรงของแผ่นดินไหว ขึ้นกับปริมาณพลังงานที่ปลดปล่อยออกมาจากศูนย์เกิดแผ่นดินไหว
- ความรุนเเรงของแผ่นดินไหว กำหนดจากผลกระทบหรือความเสียหายที่เกิดบนโลก ณ จุดสังเกต
- หน่วยวัดความรุนเเรงของแผ่นดินไหว คือ ริกเตอร์
- น้อยกว่า 2.0 ริกเตอร์ เป็นแผ่นดินไหวขนาดเล็ก
- 6.0 ริกเตอร์ขึ้นไป จัดเป็นแผ่นดินไหวรุนเเรง
รอยลื่อนมีพลัง(active fault) คือ เเนวรอยเลื่อนบนเปลือกโลกที่เคลื่อนที่ได้ในประเทศไทยมีรอยเลื่อนที่อยู่ยริเวณภาคเหนือ เเละด้านตะวันตกของประเทศ
คาบอุบัติซ้ำ คือ ระยะเวลาครบรอบของแผ่นดินไหวที่เคยเกิดขึ้น ณ ที่นั้นมาก่อน อาจมีระยะเป็นพันปีหรือร้อยปี หรือน้อนกว่า
ภูเขาไฟ
การระเบิดของภูเขาไฟ
เนื่องจากเปลือกโลกชั้นนอกของโลกเรามีพื้นที่ไม่เรียบเสมอกันเปลือกโลกชั้นในมีลักษณะเป็นหินเมื่อได้รับความร้อนที่แผ่ออกมาจากแก่นโลกทำให้กลายเป็นหินเหลวหนืดที่เรียกว่าแมกมา(หินหนืดที่อยู่ภายใต้แผ่นเปลือกโลกจะถูกเรียกว่าแมกมาเมื่อมีการดันตัวมาสู่ชั้นบรรยากาศของโลกจะถูกเรียกว่าลาวา) และเมื่อได้รับความร้อนจากแก่นโลกมากเข้าก็จะไหลวนเวียนพร้อมกับส่งควันพวยพุ่งออกมาตามช่องระบายภูเขาไฟและในที่สุดก็พุ่งทะลักออกมาตามรอยแยกของแผ่นเปลือกโลก โดยทั่วไปแล้วการเกิดภูเขาไฟประมาณ 95 เปอร์เซ็นต์เกิดจากการเคลื่อนที่ของแผ่นเปลือกโลกมาเกยกันหรือที่เรียกตามศัพท์ทางวิชาการว่า subduction zone ลักษณะของการเกยกันของแผ่นเปลือกโลกนี้เองที่เราเรียกว่า subduction zone ภูเขาไฟมักจะเกิดตามแนว subduction zoneนี้
ส่วนอีก 5 เปอร์เซ็นต์ของการเกิดเป็นภูเขาไฟระเบิดจะไม่เกิดตามแนวรอยแยกของแผ่นเปลือกโลกแต่จะเกิดในพื้นที่ช่วงกลางแผ่นเปลือกโลก ปรากฏการณ์เช่นนี้ จะเกิดโดยมีการสะสมของแมกมาจำนวนมากใต้แผ่นเปลือกโลกเมื่อมีจำนวนแมกมาจำนวนมากก็จะเกิดแรงดันจำนวนมหาศาลทำให้แมกมาไหลท่วมออกมาจนสามารถทำให้แผ่นเปลือกโลกขยับได้ นักวิทยาศาสตร์เรียกปรากฏการณ์นี้ว่า mantle plume หรือ hot อย่างเช่นการเกิดภูเขาไฟในหมู่เกาะฮาวาย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น